CogniFit - Travmatik Beyin Hasarı

Yedi hafta önce, David W., 18 yaşında, bir trafik kazası geçirdi. Kazada David'in kafatası feci şekilde direksiyona çarptı. Darbe esnasında beyni, çok sert ve dayanıklı kemikten oluşan kafatasıyla çarpıştı. David, 2-3 dakikalığına bilincini kaybetti. Son muayeneler kafatasının çatlamadığını açığa çıkardı. Şans eseri beyninde ya da beynin etrafında kanama, şişme ya da kan pıhtılaşmasına rastlanmadı. Böylelikle daha kapsamlı beyin hasarı ve beyne oksijen sağlama aksaklığı savuşturulmuş oldu. Bundan yedi hafta sonra David, baş ağrıları ve belirgin konsantrasyon problemleri yaşamaya başladı. Ara ara görüşü bulanıklaşıyor. David'in çoğu zaman uykusu var.

Bunlar hafif travmatik beyin hasarı dediğimiz şeyin belirtilerinden bir kaç tanesi. Diğer semptomları kafa karışıklığı, baş dönmesi, sese ve ışığa maruz kalamama, ruh hali değişiklikleri, bitkinlik, ve konsantraston problemleri olabilir. Ciddi travmatik beyin hasarı durumlarında belirtililer benzer ancak daha yoğun olurlar. Şayet bilinç kaybı yaşandıysa bu, saatlerce, günlerce ya da sınırsız süre devam edebilir. Eğer etkilendiyse konuşma becerisi tutarsız ya da bulanık bir hal alabilir. Ciddi travmatik beyin hasarının diğer belirtileri arasında karaktere uygun olmayan davranışlar ve gerginlik, tekrarlayan kusma, gözbebeklerinde büyüme, alt organlarda güçsüzlük veya uyuşukluk ve mesane veya bağırsağı kontrol etmekte güçlük sayılabilir. Bilişsel işlev bozukluğu, iletişim bozukluğu, nöbetler, yüz sinirlerinde hasar, enfeksiyonun beraberinde duygusal ve davranışsal problemler gibi çok sayıda semptoma bağlı komplikasyonlar oluşabilir.

Bu semptomlar, az ya da çok, hafif ta da şiddetli, beyin oluşan hasarın sonuçlarıdır. Bunlar beyine gelen darbe ya da sarsıntının sebep olduğu geçici hücre hasarı ve, daha ciddi vakalarda, morarma, iç kanamai nöral ölüm ve/veya doku kaybından dolayı ortaya çıkar. Beyin hasarları ve onlarla ilişkili semptomlar birbirinden farklıdır. Hasar hafiften ağıra değişebilir ve beynin herhangi bir bölümden olabilir. Beynin aldığı çarpma ve sarsıntılar çoğunlukla hiç beklenmedik anlarda ve araba kazası, düşme, spor ya da dövüşler gibi şiddetli tecrübelerden gelir. Doktorlar durumun ciddiyetinin seviyesini anlamak için hasarın oluştuğu şartlar hakkında bilgi toplar ve Glascow Koma Ölçeğiyle ölçülen bilinç durumunu kullanırlar. Hafif vakalarda beyin sarsıntısı vardır fakar nörolojik iyileşme tamamlanmıştır. Hafi hastaların çoğu bellek ve konsantraston sorunları yaşarlar. Ortalama vakalarda hasta aşırı halsizdir ve ağır vakalarda, koma halinde, yönlendirmeleri takip edemez ve gözlerini açamaz. Çarpa ya da sarsıntı yaşayan çocuklar semptomlarını bize söyleyemeyecekleri için her zaman doktora götürülmelidir.

Beyin hasarının tek tedavisi dinlenmektir. Ancak, özellikle daha ağır vakalarda, ikincil hasarı (aşırı sıvı, düşük kan oksijenasyonu, nöbet ve diğerleri) sınırlamak için özel bakım ve ilaç tedavisi gerekebilir. En fazla travmatik beyin hasarı riskine sahip olan kişiler 0-4 yaş arası çocuklar, büyük ergenler ve 65 yaş ve üzeri yaşlılardır.

Her yıl bir buçuk milyondan fazla insan travmatik beyin hasarına maruz kalır. Bunlardan 800 000 kadarı erken ayakta tedavi gerektirir ve 270 000 tanesi hastaneye kaldırılır. Ağır travmatik beyin hasarı her yıl ortalama 52 000 ölüm ve 800 000 kalıcı ciddi nörolojik bozukluk vakasına sebep olur.

Travmatik beyin hasarı vakalarında tedavi eksikliği halinde en iyi davranış biçimi korunmadır. Çocuklar ve yaşlılar için daha güvenli ortamlar yaratmak ve ergenleri daha güvenli hareket etme üzerine eğitmek önemlidir. Bebeği güvenli ve sağlam tutmaya (sarsmadan) eminiyet kemeri kullanınımına, kasklara, silah ve kurşunların depolanmasına, alkolün etkisine, trabzanlar, kaymaz paspaslar ve küçük çocuklar için merdiven bariyerlerinin kuruluma özel hassasiyet gösterilmelidir.

Özellikle belirgin beyin hasarlarında olmak üzere sıklıkla rehabilitasyona ihtiyaç duyulur. Rehabilitasyon ekibine, nöropsikoloji, rehabilite edici tıp, konuşma ve dil, iş terapisi, psikiyatri, sosyal çalışma ve rekreasyonda doktorlar ve/veya hemşireler dahil olabilirler. Etraflı araştırmalar bilişsel antrenmanın (ya da beyin antrenmanı) travmatik beyin hasarının zarar verdiği bilişsel işlevin rehabilitasyonu için önemli olduğunu gösteriyor. Bilişsel hasar yayılmışsa (beynin çok geniş alanlarına vurduğunda), çok sayıda çeşitli bilişsel işlevi çalıştıran çoklu-alan beyin antrenman programları gerekir.

Alınan beyin hasarının sonuçları az ya da çok ciddi olabilir ve bu hastalığı etkileyen bilişsellik seviyesine etki edebilir. Dil, bellek, algı, ve diğer bilişsel beceriler bir kafa yaralanmasından etkilenebilirler. Daha karmaşık görevler için yürütücü fonksiyonlar önemlidir, bu yüzden bunları bilimsel olarak onaylanmış bir programla çalıştırmak mühimdir. CogniFit'te biz, kullanıcıların özel ihtiyaçlarını çalıştıracak kişiselleştirilmiş bir antrenman programı hazırlamak için kullanıcının bilişsel gerilemesini ölçen programlar kullanıyoruz.