CogniFit - Beyin Fonksiyonları

ODAKLANMIŞ DİKKAT: Uyanık olmak. Bir uyarıcıya karşılık verebilme kabiliyeti.

UZUN SÜRELİ DİKKAT: Dikkati en az 3 dakika tutabilme kabiliyetidir. Yaygın olarak "konsantraston" dediğimiz şeydir. Kitap okurken konsantre oluruz.

SEÇİCİ DİKKAT: Dikkatimizi bir işe yoğunlaştırabilme ve etrafımızdaki gürültü ya da hareketler gibi dikkat dağıtıcıları ketlyebilme kabiliyetidir. Az önceki örnekleri takip ederek, seçici dikkat sayesinde müzik dinlerken ya da TV açıkken kitap okumamıza imkan tanır.

DEĞİŞKEN DİKKAT: Odağımızı bir görevden diğerine akıcı bir şekilde değiştirebilmemize izin veren mental esnekliktir. Mesela, kitap okurken sevdiğimiz bir şarkı başlarsa bir süreliğine durabilir ve şarkıyı dinleyebilir ya da söyleyebiliriz ve sonra çabucak kitaba kaldığımız yerden devam edebiliriz.

BÖLÜNMÜŞ DİKKAT: Tek seferde birden fazla işe cevap verebilme yada aynı anda iki işi yapabilme becerisi. Örneğin, mesaj yazarken bir arakaşımızla konuşmak ya da yemek yaparken telefonda konuşmak.i

Dikkatten sorumlu tek bir anatomik yapı yoktur; aslında bu sürece dahil çok çeşitli devreler mevcuttur. Ek olarak üç sistem vardır:

Retiküler aktivasyon sistemi (RAS) ya da uyarılma sistemi: Serebral kortekse ulaşan duyusal uyarıcıların işlenmesini en iyi seviyeye çeken temel bilinç durumu ya da halidir. Retiküler aktivasyon sistemi, talamus, limbik sistem, basal ganglia, ve frontal korteksten oluşur.

Art dikkat sistemi: Özellikle görsel uyarıcıların yönlendirilmesi ve yerleştirilmesine izin verir. Algı, görsel-uzaysal dikkat, yeni bilgilerin işlenmesinde kullanılır. Bunla ilgili temel yapılara art parietal korteks, yan pulvinar, hipokampus ve anterior singulat dahildir.

Ön dikkat sistemi: Dikkatimizi eyleme yönelendirmemize imkan tanır. Karmaşık bilişsel görevleri düzenler, kontrol eder, ve mümkün kılar. Bu sistem anterior singulat, dorsolateral prefrontal korteks, orbital frontal korteks, neostriatum, suplemental motor alanı ve tön tavan bölgesi parçalarından meydana gelir.

1-GEÇİCİ KRİTER:

Kısa süreli bellek:

-Anlık bellek

-Operatif ya da işler bellek: Bilgilerle ilgili işlem yapabilmemizi sağlayan kısa süreli pasif depolama sistemidir. Örneğin, bir telefon numarasını bir kağıda yazmadan önce hatırlamaya çalıştığımızda.

Uzun Süreli Bellek

2- BELLEĞİN ÜZERİNDE ÇALIŞTIĞI ALANLAR:

Bildirimsel (açık) bellek: Bilinçli olarak canlandırılabilecek anılara gönderme yapar.

-Epizodik: geçmişimizden kavramlar ve olayları hatırlamamıza imkan veren otobiyografik bellek. Örneğin, geçen yıl tatil için nereye gittik? Nereden mezun oldum? Ne zaman evlendim?

-Semantik: Bu bellek neler öğrendiğimize ve dünya hakkındki genel bilgilerimize gönderme yapar. Fransanın başkenti neresi? Kare kök nedir?

Medial temporal lob ve diensefalon bu tür bellekle alakalı yapılardır.

Bildirimsel olmayan ya da örtülü bellek: Biliçaltı anılara ve bisiklet sürmek ya da buz pateni gibi bazı becerilere gönderme yapar. Neokorteks, amigdala (duygular söz konusu olduğunda), striyatum ve refleks arkları.

Ayrıca depolama alanlarının temporal loblarda bulunduğunu ancak daha stratejik bileşenlerin daha çok ön loblarla ilişkili olduğunu aklımızda bulundurmalıyız. (Aşağıdaki resme bakınız)

1- Hedef belirleme:

-Motivasyon

-Öz-ayrımsama

-Dünyayla ilişkimizi nasıl algılarız?

2-Hedeflere ulaşmak için stratejiler planlama:

-Soyutlama kabiliyeti

-Bilişsel esneklik ya ad alternatif düşünceler yaratma kabiliyeti

-Farklı olasılıkları değerlendirme ve kişiyi doğru davranışa yönlendirme becerisi

3-Bir davranışın yönetilmesinde kullanılan beceriler:

-Davranışları basitçe ve uygun bir biçimde başlatma, devam ettirme ve sıralama becerisi

4-Davranış ya da eylemleri etkili bir biçimde yapma yetenekleri:

-Zaman kontrolü

-Geri bildirim

-Davranışsal öz-düzenleme

Yürütücü fonksiyonlar olmadan günlük yaşantımızı sürdüremezdik. Bu fonksiyonları bilinç altında ve yaptığımız her eylem için sürekli olarak kullanırız . Mesela, tatile gittiğimizde ve bir gezinti planlamamız gerektiğinde: nereye gideceğimizi seçmek, geçireceğimiz zaman, ve bu zaman zarfında neler yapabiliriz? Han rota daha enteran görünüyor? Etrafı gezinmek için ne tür araç kullanacağız? Yemek yapmak gibi basit bir iş dahi yürütücü fonksiyonlara gereksinim duyar: yapılacak yemeği seçmekten kullancağımız malzemelere, tencereye bakmaktan pişirme süresini ayarlamaya ve tarifin doğru sırasını izlemek, vb. Örneğin, omlet yapmak istediğimizde önce sebzeleri koyar sonra yumurtaları çırpar, sonra pişiririz.

1-DİL İFADE ALANI Serebral korteksin farklı alanlarını içerir.

- Prefrontal alan: Dilin güdüsel süreçlerine dahildir. Sözlü ve yazılı iletişimin başladığı yerdir (yürütücü fonksiyonlara alakalı)

-Broca alanı: Sol ön lobta yer alır. Konuşmanın üretilmesi ve konuşma dili süreçleriyle alakalıdır.

-Birincil motor korteks: Kelimeyi telaffuz etmeyi ve yazma hareketlerini başlatır.

2-DiL ALGILAMA ALANI: İçeriği:

-artkafa Lobu: Dilsel imgeleri tanımamıze olanak verir.

-Parietal lob: Görsel ve işitsel uyarıcışarı birleştirme görevindedir.

- Sol temporal lob: Söylenilen sesleri sentezleme ve anlamakla görevli. Helsch Alanı (birincil işitsel alan. Sesleri multimodal alanda kodlamak üzere alır) ve Wernicke Alanı (dili anlamayla ilgilidir. Algılanan seslere anlam verir.) birleşiktir.

Kortikal alanların yanıda daha başka alanlar de dil fonksiyonun için gereklidir. Bu kortikal alanlar ile yay demeti (Broca alanı ve Wernicke alanını bağlar), talamus (dil düzenlemesi için önemli), pulvinar çekirdek ve genikülat, bazal gangliya, ve beyincik (dil akıcılığı, ritim ve ton), vb. kortekaltı alanlar arasındaki bağlantı.

Görsel uzaysal fonksiyonlar içerisinde yaşadığımız alanı (iki ya da üç boyutlu olabilir) analiz etmek, anlamak ve yönetmekte kullanılırlar. Bu fonksiyonlara mental navigasyon, mesafe ve derinlik algısı, görsel uzaysal yapısı, ve mental rotasyon süreçlerini içerir. Görsel uzaysal fonksiyonları bir haritayı okurken, şehirde yolumuzu bulurkeni ya da mesafeleri tahmin ederken kullanırız.

Eğer dil görevleri için sol yarımküre baskınsa, algı için de sağ yarımküre baskındır. Mekansal analiz, yüz tanıma, haritaları ya da objeleri tanıma, müzik işleme, somatosensoriyel duygular, yüz mimikleri, ve sözel kontrol gerektirmeyen aktiviteler genelde sağ yarımküredeki artkafa ve parietal loblar ve beynin geri kalanıyla olan bağlantıları tarafından düzenlenir.