CogniFit - Yürütücü Fonksiyonlar

Yürütücü Fonksiyonlar nelerdir?

Yürütme işlevleri, davranışınızı kontrol etmek ve kendi kendini düzenlemek için gerekli bilişsel beceriler kümesidir. Bir eylem planı oluşturmanıza, korumanıza, denetlemenize, düzeltmenize ve gerçekleştirmenize olanak tanır. Bu bilişsel işlevler grubu günlük yaşamımızın bir parçasını oluşturur ve günlük aktivitelerimizi başarılı ve verimli bir şekilde gerçekleştirmemize yardımcı olur. Terim 1982'de Muriel Lezak tarafından önerildi.

Bu bilişsel beceri grubu, çoğunlukla beyindeki prefrontal yapılar tarafından ana hatlarıyla belirtilir. Prefrontal dorsolateral korteks, prefrontal ventromedial korteks, prefrontal orbitofrontal korteks ve ön cingulate korteks, bilişsel işlevlerle en çok ilgili beyin bölgeleridir. Son birkaç yıldaki bilimsel gelişmelerle, bilişsel işlevleri değerlendirerek bu yapıların işlevsel bütünlüğünün bir tahminini alabilirsiniz. Yürütme işlevleri pratik ve bilişsel eğitimlerle eğitilebilir ve geliştirilebilir.

Yürütücü fonksiyon örnekleri

• Bilişsel işlevler, organizasyon, planlama, problem çözme, karar vermeyi veya veri kullanmayı gerektiren hemen hemen her işte veya kariyerde rol oynar. Bir mağazada çalışmaktan açık kalp ameliyatına kadar her iş, bu bilişsel becerilerin hepsini kullanacaktır.
• Ayrıca ders çalışmasında temel bir rol oynarlar çünkü derste dikkatin kontrol edilmesini ve derste yoğunlaşmayı ve sınav için notlar düzenlemeyi mümkün kılan şeylerdir.
• Bilişsel işlevlerinizi bir yolculuğa çıkarken, beklenmedik bir şey olduğunda ve hızlı bir karar vermeniz veya bir duruma uygun olmayan bir eylemi durdurmanız gerektiğinde kullanırsınız.
• Planları etkin bir şekilde ve başarılı bir şekilde düzenlemek, işleri yürütmek, beklenmedik bir değişime uyum sağlamak (karayolu üzerinde inşaat yapıyorlarsa) ve günlük yaşamınızda karşılaştığınız diğer günlük aktiviteler için önemlidir.

Diseksekütif Sendrom ve yürütücü fonksiyon problemleriyle bağlantılı diğer bozukluklar

Prefrontal yapıların hasar alması diğer promblemlerin yanısıra anosognozi (kendinin farkında olma eksikliği), irade yitimi (motivasyon kaybı), eylem ve duyguları sıralama güçlüğü,bilişsel katılığa, vb. sebep olabilir. Yürütücü fonksiyonlarda bir problem bilişsel süreçlerin doğru biçimde düzenlenmesini de engelleyebilir. Zayıf yürütücü fonksiyonlar gündelik eylemlerin tamamlanmasını zorlaştırabilir.

Zayıf bilişsel işlevlerle ilişkili en iyi bilinen sendrom, dysexecutive sendromu veya frontal sendrom dur. Bu sendrom, motivasyon, akışkanlık, esneklik, öz düzenleme, planlama ve karar verme gibi çeşitli bilişsel becerilerle karakterizedir. Bu, çevreye kötü bir şekilde adapte olan düzensiz davranışa neden olur ve kişilik değişikliklerine ve ruh hali değişimlerine neden olabilir. Bu sendrom, inme, Kronik Travmatik Ensefalopati (CTE), tümörler veya Pick's Disease gibi nörodejeneratif hastalıkların neden olduğu dorsolateral kortekste beyin hasarına neden olabilir. Günlük yaşamdaki önemi göz önüne alındığında, dysexecutive sendromunun uygulanması ve değerlendirilmesi önemlidir.

Prefronral hasar, diseksekutif sendromun yanısıra orbitofrontal sendrom (ciddi vakalarda orbitofrontal korteksin aldığı hasar yüzünden belirgin kişilik değişimine yol açabilir), mesiyal frontal sendrom (daha çok hem davranış hem duyarsız motivasyon yanısıra ileşimsel girişim eksikliği)gibi farklı problemlere sebep olabilir.

Bazı insanlar ayrıca herhangi bir beyin hasarı olmaksızın yönetici işlevleriyle ilgili problemler yaşarlar, şunlarda belirtildiği gibi: disleksi, diskalkuli, Dikkat Eksikliği Hiperaktif Bozukluk (ADHD), otizm veya şizofreni

Bilişsel fonksiyonlar nasıl ölçülür ve değerlendirilir?

Yürütücü fonksiyonlar gündelik hayatımızda birçok aktiviyeti doğru ve etkili biçimde yapabilmemizi sağlar, işte bu yüzden yürütücü fonksiyonları değerlendirmek günlük hayatı çok sayıda alanda geliştirmeye yardımcı olur. Akademik Alanlar: Bir öğrencinin sınıftaki davranılarını kontrol ederken, ya da öğrendiği bilgileri düzenlerken sorun yaşayıp yaşamayacağını bilmek için. Klinik alanlar: Bir hastanın dürtüleri veya duygusal hallerine duruma göre adapte edip edemeyeceğini bilmek için. Profesyonel alanlar: Bir çalışanın problemleri çözüp çözemeyeceği ve gerektiğinde kararlar alıp alamayacağını bilmek için.

Tam bir nöropsikolojik değerlendirme dizisiyle, yürütücü fonksiyoları oluşturan beceriler gibi farklı bilişsel becerileri etkili ve doğru bir biçimde değerlendirebiliriz. CogniFit, ketleme, planlama, yön değiştirme, güncelleme ve işler bellek gibi yürütücü fonksiyoları oluşturan bilişsel becerileri değerlendirme içn çok sayıda profesyonel araca sahip. CogniFit'in bu bilişel becerileri ölçmek için kullandığı testler klasik NEPSY testi, Bellek Hastası Rolü Yapma Testi, Wisconsin Kart Sıralama Testi, Stroop Testi, Dikkatin Değişkenleri Testi, Devamlı Performans Testi, Hooper Görsel Organizasyon Testi, Wechsler Bellek Ölçeği ve Towerof London testi üzerine kuruludur. Yürütücü fonksiyoların yanısıra bu testler ayrıca tepki verme süresi, görsel algı, uzaysal algı, adlandırma, bağlamsal bellek, görsel kısa süreli bellek, işitsel kısa süreli bellek, kısa süreli bellek, farkına varma, işleme hızı, görsel tarama, el-göz koordinasyonu ve bölünmüş dikkati de ölçer.

• Tanımlama testi COM-NAM: Nesneler bir görüntü veya ses ile sunulacak. Kullanıcı nesnenin en son ne zaman sunulduğunu (görüntü veya ses) söylemelidir. Nesnenin ilk sunumu ise, kullanıcının ilgili seçeneği seçmesi gerekir.
• Senkronizasyon Testi UPDA-SHIF: Ekranda hareketli bir top belirecektir. Kullanıcı, imleci hareket eden topun üzerinde mümkün olduğunca dikkatli tutmak zorunda kalacaktır.
• Simultane Testi DIAT-SHIF: Kullanıcı ekran boyunca rastgele hareket ederken bir süre top takip etmeli ve ekranın ortasında beliren kelimelere dikkat etmelidir. Ortadaki kelime, içine yazılan renge karşılık geldiğinde, kullanıcının bir cevap vermesi gerekir (aynı anda iki uyarana dikkat ederek). Bu aktivite, kullanıcı stratejideki değişiklikleri görecek, yeni cevaplar verecek ve güncelleme ve görsel becerilerini aynı anda kullanmak zorunda kalacaklar.
• İşleme testi REST-INH: Ekranda sayı blokları ve farklı şekiller görünecektir. İlk önce, kullanıcının şeklin boyutuna dikkat etmesi ve hangisinin daha büyük olduğunu belirtmesi gerekir. Kullanıcı daha sonra hangi bloğun daha yüksek bir sayıya sahip olduğunu belirtmesi gerekecektir.
• Eşdeğerlik Testi INH-REST: Ekranda renk isimleri görünecek ve kelime yazıldığı renge karşılık geldiğinde kullanıcının olabildiğince çabuk bir cevap vermesi gerekecek. Karşılık gelmezse, kullanıcı herhangi bir cevap vermeyecektir.
• Tanıma testi WOM-REST: Ekranda üç ortak nesne görünecektir. İlk önce, kullanıcı, nesnelerin mümkün olduğu kadar çabuk sunulması sırasını hatırlamalıdır. Daha sonra, dört farklı üç nesne dizisi sunulacak ve kullanıcının hangisinin aynı ilk dizilim olduğunu tanımlaması gerekecektir.
• Sıralama Testi WOM-ASM: Ekranda farklı numaralara sahip bir dizi nesne görünecektir. Kullanıcı daha sonra doğru sırayla tekrarlamak için sayı dizisini ezberlemek zorunda kalacaktır. İlk başta, dizi yalnızca bir sayı olacak, ancak bir hata yapılıncaya kadar aşamalı olarak artacaktır. Kullanıcının her sunuşundan sonra seriyi tekrar etmesi gerekecek.
• Konsantrasyon Testi VISMEN-PLAN: Uyaranlar rasgele ekranda görünecek ve belirli bir sırayla (bir ses ile birlikte) yanacaktır. Kullanıcı, aynı sırayla diziyi daha sonra tekrarlamak için, ışıkların ve seslerin sunumu sırasında çok dikkat etmelidir.
• Programlama Testi VIPER-PLAN: Topu, olabildiğince çabuk ve en kısa sürede labirentte hareket ettirin.

Bilişsel fonksiyonlar nasıl geliştirilir?

Tüm bilişsel becerilerimiz eğitilebilir ve gelişimine yardımcı olabilir.

Nöroplastisite, sözel olmayan bellek ve diğer bilişsel becerileri rehabilitate etme ve geliştirmenin temelini oluşturur. CogniFit sözel olmayan bellek ve diğer fonksiyonlardaki eksiklikleri iyileştirmeye yardım etmesi için bir dizi klinik egzersiz geliştirdi. Tıpkı kaslarımız gibi, beyin ve onun bağlantıları da güçlenmek ve daha iyi işlemek için kullanılmaya ve zorlanmaya ihtiyaç duyar. Eğer bilişsel fonksiyonlara sık sık egzersiz yaptırırsanız beyin bağlantıları ve onun yapıları da daha güçlenecektir.

CogniFit sinaptik esneklik ne nörojenez alanında uzmanlaşmış profesyonellerden oluşan ekibi sayesinde her bir kullanıcının ihtiyaçlarına uygun kişiye özel bilişsel stimülasyon programını yaratmak mümkün olmuştur. Bu program sözel olmayan bellek ve diğer önemli bilişsel fonksiyonların bir değerlendirmesiyle başlar. Bu değerlendirmeden alınan sonuçlarla CogniFit, kullanıcının yürütücü fonksiyonları ve başlangıç değerlendirmesinde ortalamanın altında skor yapan diğer bilişse becerilerini çalıştırmak için otomatik olarak kişiye özel bir antrenman programı oluşturur.

Yürütücü fonksiyonları geliştirmenin tek yolu düzenli ve zorlayıcı bir bilişsel stimülasyondur. CogniFit bu bilişsel fonksiyonları en iyi seviyeye çekmeye yardım etmek için değerlendirme ve rehabilitasyon araçlarına sahiptir. CogniFit haftada iki ya da üç kez, günlük 15 dakika antrenman yapmayı tavsiye ediyor.

CogniFit'in değerlendirme ve beyin antrenmanı çevrimiçi ve mobil cihazlarda ulaşılabilir. Bilgisayar, tablet veya cep telefonlarında oynamak için çok sayıda interaktif oyun ve aktiviteler mevcut. Her oturumdan sonra CogniFit kullanıcının bilişsel gelişiminin ayrıntılı bir grafiğini oluşturur.