CogniFit - Bilişsel Esneklik

Bilişsel Esneklik Nedir?

Bilişsel Esneklik beynin, senin davranış ve düşüncelerini yeni, değişen ya da beklenmeyen olaylara adapte etmekabiliyetidir.

Diğer bir deyişle, bilişsel esneklik yarptığın her ne ise artık işe yarmadığını görmek ve gerekli değişiklikleri yaparak yeni durumlara uyum sağlama kabiliyetidir.

Bilişsel esneklik öğrenme ve problem çözmede büyük rol oynar. İçinde bulunduğun değişen duruma adapte olabilmen için bir strateji seçmene ve bunu uygulamana olanak verir. Çevrenden bilgi toplamaya ve bunlara durumun gerektirdiği değişiklikleri davranışına uyarlayarak esnek ve etkili bir şekilde karşılık vermene yardımcı olur.

Güçlü Bilişsel Esnekliğe sahip bir kimsenin sahip olabileceği özellikler şunlardır::

• İyi zihinsel esneklik değişikliklere ya da yeni durumlara hızlı uyum sağlamana olanak verir.
• Bilişsel esneklik problem çözerken ya da bir işi yaparken ortaya çıkabilecek değişiklikleri tolere etmeye yardımcı olur. Alternatif çözümler bulmana olanak sağlar.
• Bilişsel esnekliği iyi olan kimseler bir etkinlikten diğerine geçişi kendilerini her duruma doğru biçimde taşımayı çok iyi bilirler.
• Gerçekliğin birçok boyutunu yakalayabilir ve farklı bakış açılarından, görebilirler, ve saklı ilişkileri farkedebilirler, böylelikle aynı problem için kolayca farklı çözümler bulabilirler.
• Zihinsel esnekliğe sahip insanlar hata ve değişimleri daha iyi tolere eder, kendilerini başka insanların yerine koyabilir ve kolayca uzlaşma yolu bulabilirler.

Bilişsel esneklik üstbilişn temel üst bilişsel fonksiyonlarından birisidir ve Yürütücü Fonksiyonların bir parçasını oluşturur.. Yürütücü Fonksiyonlar hem okulda hem yaşamda başarının ve doğru gelişimin çok önemli bir parçasıdır. Hedefler belirleyip, plan yapmayı ve planı gerçekleştirmeyi, kendi hareketlerini dnetlemeyi ve sonuçlara bağlı olarak davranışlarını düzeltmeyi mümkün kılar.

Bilişsel esneklik akıcı zeka,, akıcı akıl yürütme ve kolayca ve etkili bir biçimde problem çözme kabiliyetiyle alakalıdır.

İyi bilişsel esneklik farklı fikirler, değerler, ve düşünme şekilleri hakkında düşünmene olanak sağlar; bu ise diğer insaların bakış açılarını anlamana ve başkalarının fikirlerine önem vermene yardımcı olur. İşte bu yüzden zihinsel esneklik sosyal ilişkiler ve empatiyle yakından ilişkilidir.

Bilişsel Yön Değiştirme ve Zihinsel Esnekliğin Gelişimi

Bilişsel yön değiştirme , tıpkı dil ve motor becerileri gibi, gelişim süreçleri ve serebral olgunlaşmayı gerektiren bir bilişsel beceridir. Bilişsel yön değiştirme doğumdan itibaren kullanılıp eğitildikten sonra gelişimini genellikle 20 yaş civarında tamamlar.

Bilişsel esneklik beynin prefrontal lobuna bağlıdır, ve olgunlaşması en uzun zaman alan beyin yapısı burasıdır. Çocukların sabırsız olmaya meyilli olduğunu, normal rutinlerinde değişikliklerinden hoşlanmadığını, ve zaman zaman öfke nöbetleri geçirdiklerini farketmiş olabilirsiniz. Tüm bu davranışlar zayıf zihinsel esneklikle açıklabilir, çünkü hala gelişiminin ilk aşamalarındadır ve olgunlaşması tamamlanmamıştır.

Bilişsel Esneklik Örnekleri

Uyandığınız andan tekrar uykuya dalıncaya kadar bilişsel esnekliğinizi birçok kez kullanırsınız. Bilişsel esnekliği gündelik hayatınızda nasıl görebilirsiniz?

• Buna bir örnek olarak; kahvaltı yapmaya hazırlanıyorsunuz ve süt kalmadığını farkediyorsunuz. Ne yaparsınız? Sinirlenip okula ya da işe bir şeyler yemeden mi gidersiniz? Bir kafeye gidip orada mı yersiniz? Kahvaltı için başka bir şeyler mi yersiniz? Bilişsel esneklik size asıl planınız bozulduğunda ya da beklenmedik bir değişiklik halinde diğer seçenekleri düşünme imkanı tanır.
• Eğer sevdiğiniz bir arkadaşınız sizinle konuşmayı keserse, bilişsel esneklik bunun sebebini düşünmenize yardım eder. Neler yaşandığını düşünmenize, neden sizinle konuşmadığına dair olası sebepleri bulmanıza olanak sağlar. Olayları diğer insanların bakış açılarından düşünebilirseniz, kendinizi onların yerine koyabilir ve neler olmuş olabileceğini düşünebilirsiniz.
• İşe her zaman aynı yoldan gidiyorsunuz. Birgün, çok kötü yağmur yağıyor ve kilometrelerce yoğun trafik olacağını biliyorsunuz. Ne yaparsınız? Trene binebilirsiniz, evden erken çıkıp trafiğe takılamamaya çalışabilirsiniz, ya da işe daha erken ulaşabilmek umuduyla farklı bir toplu taşımayı kullanabilirsiniz. Orjinal plan ya da rutininiz beklenmeyen bir durum yüzünde değişkliğe uğradı fakat bilişsel esnekliğiniz sayesinde işe vaktinde varabilmek için olası alternatifleri düşünebildiniz. Bir karar verirken de aynı becerileri kullanmanız gerekecek: tecrübe, beklentiler, motivasyon, bilgi, ve duygular.
• Kapı zilini çaldığınızda ve kimse kapıyı açmadığında, zili çalmaya devam edip birilerinin cevap vermesini beklemezsiniz; bu durumdan kimsenin evde olmadığı sonucunu çıkarırsınız. Bunu anlayabilmek ve farklı bir çözüm arayışına girmek zihinsel esnekliğe başka bir örnektir. Aradığınız kişiye ulaşmanın diğer yollarına bakarsınız: telefon açarak nerede olduğunu ve yakın zamanda dönüp dönmeyeceğini sormak.

Bilişsel Katılık: Zayıf Bilişsel Esneklik

Bilişsel katılık nedir? Bilişsel katılık, zihinsel esneklik eksikliğinin sonucudur. Hedefinize ulaşmak için artık yetersiz olduklarında davranış ya da inanışları değiştirememek olarak tanımlanabilir. Bilişsel katılık, yetersiz davranışsal kalıpları yaratarak davranış düzenlemesinde bozulmalara sebep olabilir.

Sizden özel isimleri kullanmadan "A" harfiyle başlayan kelimeleri söylemeniz istendiğinde, aklınıza gelen tek kelime "Ayşe" ise, bu isme başka alternatifler bulamadığınız için bilişsel katılık yaşıyorsunuz demektir.

Bir çıkış yolu bulamadan bu olgunun sebep olduğu his "saplanıp kalma" duygusudur. Bilişsel katılığın güncelik hayatta olumsuz sonuçları olabilir çünkü alternatif strateji ya da çözümler üretmeniz gereken birçok durumla karşılaşırsınız.

Doğal olarak, bilişsel esneklik ya da katılığın farklı dereceleri vardır. Bir önceki örnek bilişsel katılık için çok uç bir derece olabilir ancak diğer vakalarda durum bu kadar belirgin olmayabilir. Ancak, bilişsel katılığın çok düşük seviyleri dahi güncelik hayatı sekteye uğratabilir (bir çocuğun bilgileri kaybetmeden konudan konuya geçerken zorlanması gibi).

Neden bazı insanlar bilişsel katılık çekerler? İnsan beyni istikrarı sever ve mümkün olduğunca tutatsızlıktan uzak durur. Yüksek derecede bilişsel katılığa sahip bir kimsenin belli bir durumda bir değişikliğe uyum sağlaması gerekebilir fakat davranış ya da düşünce şeklini adapte edemez. Değişikliklere uyum sağlarken zorlanmak normaldir ama zihinsel esnekliği zayıf insanlar diğerlerine göre daha da çok zorlanacaktır.

Diğer durumlarda etkili olabilecek ya da daha önce planlanmış fakat mevcut durumun işine yaramayan eylemlerin yinelenmesinden oluştuğu için korunum, bilişsel katılıkla özellikle ilişkilidir.

Zayıf esneklik ya da zihinsel katılık ile alakalı bozukluk ya da hastalıklar.

Bilişsel esnekliği doğrudan etkilediği ya da bilişsel esnekliği kullanan beyin fonksiyonlarına zarar verdiği için birçok bozuklukta bilişsel katılığa rastlamak oldukça yaygındır.

Bilişsel katılık ya da zayıflamış bilişsel esneklik genellikle,dikkat zorluğu yaşayan küçük çocuklar, herhangi bir tür beyin travması (araba kazası, düşme, vs.) yaşamış kimseler, felç, ya da Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), obsesif-kompulsif bozukluk (OCD), şizofreni, otizm spektrum bozukluğu (Asperger's ve otizm) gibi kompleks hastalıklar, yeme bozuklukları (anoreksiya nervosa ve bulimia nervosa), bağımlı insalar ve daha birçoğu gibi birçok nöropsikiyatrik bozukluğun özelliğidir.

Yaşlı yetişkinler genellikle zihinsel değişim ve bilişsel esneklikle ilgili sorunlardan muzdariptir.Beyindeki yaşlanma, beyinde beynin işleyişine ve bilişsel performansına zarar veren işlevsel ve fiziksel değişiklikler anlamına gelir.

Bilişsel esneklik ya da zihinsel katılıği değerlendirmek için araçlar ya da testler

Bilişsel esneklik değerlendirmesi tıp,akademisyenler, uzmanlar ya da öğrenme gibi birçok alan ve davranış için faydalı olabilir.

Zihinsel esneklik ya da bilişsel esneklik süreci eksiksiz bir nöropsikolojik değerlendirme yardımıyla değerlendirilebilir ve ölçülebilir. CogniFit'in doğrulanmış değerlendirmeleri sayesinde bilişsel esneklik dahil çok sayıda bilişsel beceri güvenilir biçimde ölçülebilir.

CogniFit programı bilişsel yön değiştirmeyi özellikle değerlendirmek için kullanıcının çevresel değişimlere uyum sağlama kabiliyetini doğru olarak değerlendirmeye yardımcı çok sayıda doğrulanmış görev kullanır. Bu görevler klasik Stroop ve Wisconsin Kart Eşleme Testi üzerine kurulmuştur.

• Senkronizasyon Testi UPDA-SHIF: Ekranda hareket eden bir top belirecek. Kullanının imleçle bu topu mümkün olduğunca dikkatli ve isabetli şekilde takip etmesi gerek.
• Eşzamanlılık Testi DIAT-SHIF: Kullanıcı dikkatini ekranın ortasında beliren kelimelere verirken, rastgele hareket eden topu mümkün olduğunca dikkatli takip etmelidir. Ekranın ortasındaki kelimenin adı, yazılan renkle eşleştiğinde kullanıcı bir tepki vermelidir. Bu aktivite kullanıcının değişikliklere uyum sağlayabilme, doğru tepkiler geliştirme, ve mental yön değiştirme ile görsel becerileri aynı anda kullanabilme kabiliyetini gerektirir.

Bu görevler zihinsel esnekliğin yanısıra tepki verme süresi, el-göz koordinasyonu, yön değiştirme ve ketlemenin de değerlendirmesine yardım edecek.

Bilişsel esnekliği nasıl geliştirebilirsiniz?

Her bilişsel beceride olduğu gibi zihinsel esneklik çalıştırılabilir, öğrenilebilir ve geliştirilebilir, ve tüm bunlar için CogniFit size yardımcı olur.

CogniFit'in bilişsel stimülasyon için klinik egzersizler dizisi temel bilişsel becerileri ve yürütücü fonksiyonları çalıştırmanıza imkan sağlar.

CogniFit'ten bilişsel stimülasyon programı nöroplastisite ve nörojenez üzerinde çalışan bir grup bilim insanı ve bilişsel psikolog tarafından yaratılmıştır. CogniFit'in Patentli sistemi öncelikle Zihinsel Esneklik ve diğer önemli bilişsel işlevleri değerlendirir. Program değerlendirmeden elde edilen verileri toplar ve otomatik olarak bilişsel esnekliği ve diğer yürütücü fonksiyonları iyileştirmeye yardım etmek için tasarlanan kişiye özel eksiksiz bir bilişsel antrenman programı oluşturur.

Bilişsel esneklikte kullanılan yürütme fonksiyonları ve zihinsel süreçleri geliştirmek için iyi yol zorlayıcı ve istikrarlı bir beyin antrenman programıdır. CogniFit, dünya çapında bilimsel topluluk, okullar, ve tıp merkezlerince kullanılan bir araçtır. Tek ihtiyacın olan haftada 2-3 kere, günde 15 dakika.

Bu program çevrimiçi ulaşılabilir ve yetişkinler ve 7 yaş üstü çocuklar için uygundur.Alıştırmalar mobil cihazlarda ve bilgisayarlarda oynanabilecek eğlenceli ve eğlenceli beyin oyunları olarak sunulmaktadır. Her seanstan sonra, CogniFit, kullanıcının bilişsel bilişsel gelişimi ile ayrıntılı bir grafik sağlayacaktır ve bu da takipte kalmayı kolaylaştırır.