Günümüzde Beyin Sağlığı Bir Gerekliliktir

Beynin yapısı, örgütlenmesi ve işlevi üzerine yapılan araştırmalardaki patlama göz önüne alınacak olursa, tıpkı kardeşi "fiziksel sağlık" gibi, beyin sağlığının da tam teşekküllü bir bilimsel araştırma alanı olmasını bekleyebiliriz. Bunun sebebi beyin sağlığı kavramının beyin araştırması alanındaki temel kavramların (öğrenme, esneklik ve çevre gibi) ötesine geçmiş olmasıdır.

Aşağıda beyin sağlığı kavramı için deneme amaçlı bir tanım bulacaksın.

"Beyin sağlığı, beynin değişen bir ortamda hayatta kalmak için organizmanın neyi bilmeye ihtiyaç duyduğunu öğrenme kabiliyetidir."

Beyin sağlığı kavramının ortaya çıkmak için 21. yüzyılı beklemiş olması muhtemeldir. Başka hiç bir uygarlık, daha büyük bir nesiller arası bölünmeye ve bu kadar süratli değişimlere şahitlik etmemiştir. Öyle ki, ebeveynler tarafından öğrenilen bilginin büyük bir bölümü bir sonraki nesil için modası geçmiş olabiliyor, beyinde kuşak güncellemesi yapmak için, yeni öğrenmeleri çabucak sindirme ihtiyacı yaratılıyor ve yeni bilgi işlem devreleri düzenleniyor. İnsanoğlu uygarlığını mezhep odaklı olmaktan küresele, sınırlı bilgi toplumundan sürekli evrilen açık bilgi toplumuna dönüştürürken, ömür boyu öğrenme kabiliyetini koruyabilen daha sağlıklı beyinlerin üretildiği çevreler yaratmaya ihtiyaç duyacak. Beyin sağlığı olasılığı üzerine tartışmak öyle önemli seviyelerde esnekliği anlamına gelir ki, işlevi çevresel etkileri ustaca kullanarak artırılabilir ya da iyileştirilebilir ve bunlar, sonrasında beynin esnekliğini ve öğrenme kabiliyeti sonsuz bir döngü içersinde etkilemeye devam eder.

Beyin sağlığı, beyin esnekliğinin mucizelerine bağlı olarak, beceri öğrenemenin beceri ustalığına yol açacağını ima eder. Ancak yine de biliyoruz ki, yeterli zeka, uygun eğitim ve kafi uygulama fırsatına rağmen bazı insalar kendilerine öğretilen becerilerde ustalaşamazlar. Örneğin sahibi olan bireyler okumada, disgrafi sahibi bireyler yazmada, aritmastenisi olan bireylerse aritmetikte ustalaşma güçlüğü çekerler. Harika bir yetenek gösterisinde bu bireylerden bir çoğu, okuma, yazma ve aritmetik beceri bozukluklarına rağmen, sıradışı bir dengeleme kabiliyeti gösterirler ve o becerileri gerektiren hedeflerde başarılı olurlar. Belli bir beceriye hükmetmek amacıyla beynin engelini telafi etmek için çevrelerinde elverişli olan ne varsa kullanırlar. Örneğin, disleksisi olan bir birey, okumasını öğretmenlerin veya ebeveylerin sağladığı sesli okumalarla yönlendirecektir. Beyni, yazılı dili işlemeyi diğer okuyan beyinlerden çok daha farklı bir yolla öğrenecek ve bu şekilde harflerin ve seslerin şifreleri kendiliğinde çözülecektir. Bu dengeleme, çevre (ebeveynler, okullar, kütüphaneler,yayımcılar) yeterince sesli okuma materyali sağladığı takdirde gerçekleşir. Bu sebeple beyin sağlığı, beynin birden çok öğrenme stiline ve bir problem çözme stratejisine bağlı olma kabiliyeti manasına gelir. Daha önceki örnekte açıklandığı üzere, o alternatif bilgi işlem devrelerinin geliştirilmesi zengin çevresel katkının yokluğunda imkansızdır. Ancak, beyin sağlığını elde etmek için net işlevsel bir hedef de çok önemlidir. Disleksi örneğimizden devam edecek olursak, amaç, bağımsız harfleri ve kelimeleri anlamayı başarmak değil, yazılı metinde verilen genel anlamı anlamaktır. Özetle, beyin sağlığının gelişmesi çevre, çeşitli bilgi kaynakları sağladığında daha olasıdır, örneğimizde olduğu gibi hem yazılı metin hem de onu sesli okunması. Fakat, her ne kadar daha zengin çevre, öğrenme ve benin yapısı, örgüsün ve işlevini geliştirmeye vesile olsa da, bunlar yeterli değildir. Beyin esnekliği üzerine araştırmalar bize göstermiştir ki, başarılı olmak için öğrenme öğrenciye, hayatta kalma odaklı bir davranışsal avantaj sunmalıdır.

Beyin sağlığı kavramının geçerliliğindeki en büyük sorun, Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklarla bütünleşmiş umutsuzluk tarafında yaratılır. Tüm insan beyinlerinin gelecekte, hayatta kalmak için sağlık kazanıp, öğrenmeye devam edip etmeyeceği nörobilim, psikoloji, tıp, eğitim ve diğer sosyal bilim araçları kullanılarak araştırlacaktır. Bu araştırma, nörobilim insalarına, ebeveynlere, eğitimcilere, psikologlara, beslenme uzmanlarına, doktorlara ve devletlere, tüm bireyler için, her yaşta sağlıklı ve iyi işleyen bir beynin sürekli gelişimine yardımcı olacak çevreler tasarlamalarında rehberlik edecektir.