CogniFit - Εγκεφαλικές λειτουργίες

ΕΣΤΙΑΣΜΕΝΗ ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι η εγρήγορση. Η ικανότητα να απαντάμε σε ένα ερέθισμα.

ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΠΡΟΣΟΧΗ:Είναι η ικανότητα να διατηρούμε την προσοχή κατά τη διάρκεια μίας χρονικής περιόδου το λιγότερο 3 λεπτά.Είναι αυτό που ονομάζουμε πιο συχνά ''συγκέντρωση''. Όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο είμαστε συγκεντρωμένοι.

ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι η ικανότητα που μας επιτρέπει να διατηρούμε την προσοχή σε μια εργασία αναστέλλοντας τους περιβαλλοντικούς περισπασμούς, όπως ο θόρυβος του υποβάθρου. Συνεχίζοντας το προηγούμενο παράδειγμα, η επιλεκτική προσοχή μας επιτρέπει να διαβάσουμε το βιβλίο, ακόμη και όταν ακούμε μουσική ή όταν αρχίζει να λειτουργεί το πλυντήριο.

ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΗ ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι η ψυχική ευελιξία που μας επιτρέπει να αλλάξουμε την εστίαση μας ομαλά από τη μία εργασία στην άλλη. Για παράδειγμα, όταν διαβάζουμε και ακούγεται ένα τραγούδι που αγαπάμε, μπορεί να σταματήσουμε να διαβάζουμε για μια στιγμή και να ξεκινήσουμε να τραγουδάμε ή να ακούμε αυτό το τραγούδι, αλλά γρήγορα μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στην ανάγνωση, εκεί όπου είχαμε μείνει.

ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΕΝΗ ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι η δυνατότητα να ανταποκρινόμαστε σε περισσότερες από μία εργασίες ταυτόχρονα, δηλαδή, να κάνουμε δύο πράγματα ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, όταν μιλάμε σε έναν φίλο μας σε ένα μπαρ ενώ γράφουμε ένα μήνυμα στο WhatsApp σε έναν άλλο, ή όταν μιλάμε στο τηλέφωνο (βλέπουμε τηλεόραση, ακούμε μουσική...), ενώ μαγειρεύουμε.

Δεν υπάρχει μόνο μία ανατομική δομή που είναι υπεύθυνη για την προσοχή, αλλά υπάρχουν διάφορα κυκλώματα που εμπλέκονται σε αυτές τις διαδικασίες. Σύμφωνα με το μοντέλο των Posner y Petersen (Posner & Petersen, 1990), διαφοροποιούνται σε τρία συστήματα προσοχής:

Δικτυωτό σύστημα εγρήγορσης: Είναι η κατάσταση ή η βάση του επιπέδου συνείδησης που βελτιστοποιεί την επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων που φθάνουν στον εγκεφαλικό φλοιό. Αποτελείται από το δικτυωτό σύστημα, το θάλαμο, το επιχείλιο σύστημα, τα βασικά γάγγλια και το μετωπιαίο φλοιό.

Μεταγενέστερο σύστημα προσοχής:Είναι αυτό που επιτρέπει τον προσανατολισμό και την τοποθέτηση των ερεθισμάτων, ειδικά των οπτικών. Εμπλέκεται στην αντίληψη, στην οπτικοχωρική προσοχή, την επεξεργασία των νέων πληροφοριών... Οι κύριες σχετικές δομές βρίσκονται στον οπίσθιο βρεγματικό φλοιό, η πλευρική πυρηνική ομάδα, ο ιππόκαμπος και η πρόσθια μοίρα της έλικας του προσαγωγίου.

Πρόσθιο σύστημα προσοχής:Είναι αυτή που επιτρέπει να απευθύνουμε την προσοχή στη δράση. Ρυθμίζει και ελέγχει τις περιοχές που επιτρέπουν πολύπλοκες γνωστικές εργασίες. Σε αυτό το σύστημα παίρνει μέρος ο πρόσθιος προσαγώγιος φλοιός, ο ραχιοπλευρικός προμετωπιαίος φλοιός, ο κογχομετωπιαίος φλοιός, το νεοραβδωτό σώμα, η συμπληρωματική κινητήρια περιοχή και η κοιλιακή καλυπτήρια περιοχή.

1- ΧΡΟΝΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ:

Βραχυπρόθεσμη μνήμη:

- Άμεση μνήμη

- Λειτουργική ή Εργασιακή Μνήμη: Σύστημα παθητικής βραχυπρόθεσμης αποθήκευσης που μας επιτρέπει να εργαστούμε με την πληροφορία. Για παράδειγμα, όταν προσπαθούμε να θυμηθούμε έναν αριθμό τηλεφώνου, πριν το γράψουμε σε ένα χαρτί.

Μακροπρόθεσμη Μνήμη

2 -ΠΕΔΙΑ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΜΝΗΜΗ:

Δηλωτική μνήμη: Αναφέρεται στις αναμνήσεις που μπορούν να προκληθούν συνειδητά.

- Επεισοδιακή: είναι η αυτοβιογραφική μνήμη, η οποία μας επιτρέπει να θυμηθούμε τα πράγματα από το παρελθόν μας. Για παράδειγμα, πού πήγαμε διακοπές πέρυσι; Πότε τελείωσα τις σπουδές; Πότε παντρεύτηκα;

- Σημασιολογική: Αυτή η μνήμη αναφέρεται σε ό,τι έχουμε μάθει και στη γενική γνώση μας για τον κόσμο, ποια είναι η πρωτεύουσα της Γαλλίας; Τι είναι μια τετραγωνική ρίζα;

Σε αυτό το είδος της μνήμης εμπλέκονται οι δομές του έσω κροταφικού λοβού και του διεγκεφάλου

Άδηλη ή μη δηλωτική μνήμη: Αναφέρεται στις ασυνείδητες μνήμες, καθώς επίσης και σε ορισμένες ικανότητες ή δεξιότητες, όπως η ποδηλασία ή το πατινάζ. Παρεμβαίνουν στις δομές του νεοφλοιού, το ραβδωτό σώμα, την αμυγδαλή (όταν εμπλέκονται τα συναισθήματα) και την παρεγκεφαλίδα και τα αντανακλαστικά.

Και σαν να μην έφτανε όλη αυτή η πολυπλοκότητα, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, για παράδειγμα, οι περιοχές αποθήκευσης πληροφοριών βρίσκονται στους κροταφικούς λοβούς, αλλά τα πιο στρατηγικά στοιχεία είναι πιο σχετικά με τους μετωπιαίους λοβούς.

1- Διατύπωση των στόχων:

- Κίνητρο

- Αυτογνωσία

Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την σχέση μας με τον κόσμο

2 -Σχεδιασμός των σταδίων και των στρατηγικών για την επίτευξη των στόχων:

- Ικανότητα απόσπασης

- Γνωστική ευελιξία, δηλαδή, η ικανότητα να έχεις εναλλακτικές σκέψεις

- Ικανότητα αξιολόγησης μεταξύ των πιθανών διαφορών και επιλογή μία από αυτές για την κατεύθυνση τη συμπεριφορά.

3- Ικανότητες που εμπλέκονται στην εκτελεστική συμπεριφορά:

- Ικανότητα να ξεκινήσεις, να διατηρήσεις και να συνδέσεις τις συμπεριφορές με οργανωμένο και ολοκληρωμένο τρόπο.

4- Στάσεις για να εκτελέσεις σωστά τις συμπεριφορές ή τις δραστηριότητες αποτελεσματικά:

- Έλεγχος χρόνου

- Χρήση του feedback

- Αυτορύθμιση της συμπεριφοράς.

Στην καθημερινή μας ζωή μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε συνεχώς, για παράδειγμα, όταν πάμε διακοπές και πρέπει να προγραμματίσουν το ταξίδι: η επιλογή του προορισμού των διακοπών, πόσο χρόνο έχουμε στη διάθεση μας και τι μπορούμε να κάνουμε σε αυτό το διάστημα; Ποια είναι η διαδρομή που μας ενδιαφέρει περισσότερο; Τι μέσα μεταφοράς θα χρησιμοποιήσουμε για να μετακινούμαστε από το ένα μέρος στο άλλο; Όταν μαγειρεύουμε, επίσης, χρησιμοποιούμε τις λειτουργικές δεξιότητές μας για να φτάσουμε στο τέλος: από την επιλογή των τροφίμων και τα σκεύη που θα χρησιμοποιήσουμε για να φτιάξουμε το φαγητό, μέχρι την προσοχή μας σε διάφορες κατσαρόλες ή τηγάνια ταυτόχρονα, τον υπολογισμό του χρόνου του μαγειρέματος, τα βήματα της συνταγής με σειρά και σωστά ... για παράδειγμα, αν θέλουμε να κάνουμε μια ομελέτα, πριν πρέπει να έχουμε ανακατέψει τα αυγά καθώς και να ξεφλουδίσουμε και να κόψουμε τις πατάτες.

1- ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ: Περιλαμβάνει διάφορες περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού.

- Προμετωπιαία περιοχή: εμπλέκεται στις κινητήριες διαδικασίες της γλώσσας. Είναι ο τόπος από όπου ξεκινά η επικοινωνία, τόσο η προφορική όσο και η γραπτή (σε σχέση με τις εκτελεστικές λειτουργίες)

- Περιοχή Broca: βρίσκεται στον αριστερό μετωπιαίο λοβό, σχετίζεται με την παραγωγή της ομιλίας και την επεξεργασία της ομιλούμενης γλώσσας.

- Πρωτογενής κινητικός φλοιός: Ενεργοποιεί τις φωνητικές κινήσεις για την προφορά των λέξεων και τις κινήσεις που καθοδηγούν τη γραφή.

2- ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ: Περιλαμβάνει:

- Ινιακός λοβός: Eπιτρέπει την αναγνώριση των γλωσσικών εικόνων.

- Βρεγματικός λοβός: Είναι υπεύθυνος για την ενσωμάτωση οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων.

- Αριστερός κροταφικός λοβός: Είναι υπεύθυνος για τις διαδικασίες της σύνθεσης των ήχων και την κατανόηση της ομιλίας. Αποτελείται από: Την περιοχή Helsch (πρωτογενής ακουστική περιοχή. Λαμβάνει τους ήχους για να τους κωδικοποιήσει στην πολυτροπική περιοχή) και την Περιοχή Wernicke (σχετίζεται με την κατανόηση της γλώσσας . Δίνει νόημα σε αυτούς τους εισερχόμενους ήχους.)

Αλλά δεν είναι μόνο απαραίτητες περιοχές του φλοιού, αλλά και για τη σωστή λειτουργία της γλώσσας απαιτείται η διασύνδεση των περιοχών αυτών με άλλες υποφλοιώδεις δομές όπως η τοξοειδής δεσμίδα (που συνδέει την περιοχή Broca με την Wernicke), ο θάλαμος (σημαντικός για τη ρύθμιση της γλώσσας επειδή συνδέει τις περιοχές κατανόησης με τις περιοχές της έκφρασης), τον πυρήνα του θαλάμου και το γονατώδη σώμα, τα βασικά γάγγλια και η παρεγκεφαλίδα (που παρεμβαίνουν στη γλώσσα, το ρυθμό και τον τόνο της ομιλίας), κλπ ...

Οι οπτικοχωρικές λειτουργίες χρησιμοποιούνται για την ανάλυση, την κατανόηση και τη διαχείριση του χώρου στον οποίο ζούμε (είτε σε δύο είτε σε τρεις διαστάσεις). Αυτές οι λειτουργίες περιλαμβάνουν διαδικασίες όπως η νοητική πλοήγηση, η απόσταση και αντίληψη του βάθους,η οπτικοχωρική κατασκευή, η νοητική περιστροφή. Εργασίες όπως η ανάγνωση ενός χάρτη ή η καθοδήγηση μας μέσα στην πόλη, αλλά και άλλα πράγματα, όπως να μαντέψουμε πόσο μακριά είναι το αυτοκίνητο για να αποφασίσουμε αν πρέπει ή όχι να διασχίσουμε το κόκκινο φανάρι, και να περπατάμε χωρίς να χτυπήσουμε με τα πράγματα που βρίσκονται στο δρόμο μας.

Αν για τη γλώσσα το κυρίαρχο ημισφαίριο ήταν το αριστερό, για τις λειτουργίες που αφορούν την αντίληψη, το κυρίαρχο ημισφαίριο είναι το δεξί. Η χωρική ανάλυση, η αναγνώριση των προσώπων, οι χάρτες και τα αντικείμενα, η μουσική επεξεργασία, οι σωματαισθητικές αισθήσεις, ο μιμητισμός και οι χειρονομίες του προσώπου και οι κινητικές δραστηριότητες που δεν απαιτούν λεκτικό έλεγχο κατά κύριο λόγο ρυθμίζονται από τον ινιακό και τον βρεγματικό λοβό του δεξιού ημισφαιρίου και οι συνδέσεις τους με το υπόλοιπο του εγκεφάλου.