Εγκεφαλικές ασκήσεις για να προπονήσεις το μυαλό σου

Ο εγκέφαλός μας είναι πάντα παρών, συνεχώς ακούει, συνεχώς μαθαίνει και υπακούει σε κάθε μία από τις εντολές μας. Είναι το μυαλό μας που λύνει όλα τα προβλήματα μας, υπηρετεί όλα τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας, θυμάται τις χαρές και τις λύπες μας. Ο εγκέφαλός μας είναι ο καλύτερος φίλος μας. Ωστόσο, ορισμένες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, τα ναρκωτικά και η κατάχρηση ουσιών, νευρολογικές παθήσεις, όπως οι μαθησιακές δυσκολίες, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας και το Αλτσχάιμερ όπως και οι αναπτυξιακές διαδικασίες, όπως η γήρανση, μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του εγκεφάλου να ανταποκριθεί, να έχει λογική, να μάθει ή να θυμηθεί. Παρά τις τεχνολογικές προόδους μας και την αύξηση του επιπέδου εκπαίδευσης, παρατηρείται πως σε όλες τις ηλικίες σημειώνεται μία αύξηση της νοητικής εξασθένησης η οποία μπορεί να προέρχεται όχι μόνο από νευρολογικά προβλήματα, αλλά και την κατάχρηση φαρμάκων, την κατάθλιψη και την έλλειψη άσκησης. Η νοητική εξασθένηση επηρεάζει την εκτέλεση των καθημερινών καθηκόντων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγικότητας στο σχολείο και στην εργασία. Οι ερευνητές προσπαθούν να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν τη νοητική λειτουργία, χρησιμοποιώντας τεχνικές εμπλουτισμού για την ενίσχυση της μαθησιακής εμπειρίας. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η εργασία, βασίζεται σε πληθώρα επιστημονικών στοιχείων που αποδεικνύουν την πλαστικότητα του εγκεφάλου σε νευρωτικό και νοητικό επίπεδο. Μία μορφή εμπλουτισμού είναι η εξάσκηση του εγκεφάλου, ή όπως ονομάζεται μερικές φορές, η εγκεφαλική προπόνηση. Η εγκεφαλική προπόνηση είναι ο συστηματικός σχεδιασμός των γνωστικών ικανοτήτων και αποσκοπεί στη διατήρηση, βελτίωση ή ανάπτυξη των νοητικών ικανοτήτων, όπως η μνήμη, ο εκτελεστικός έλεγχος ή ο συντονισμός. Με τον ίδιο τρόπο που με τη σωματική προπόνηση αναπτύσσεται η μυϊκή δύναμη ή η ευλυγισία.

Η βιβλιογραφία σχετικά με τη νοητική προπόνηση συνιστά ότι για να είναι πιο αποτελεσματική, η προπόνηση πρέπει να παρέχεται με μια θεωρητική βάση επιστημονικά τεκμηριωμένη. Έτσι, η διαδικασία προπόνησηςθα πρέπει να θεμελιώνεται σταθερά στην επιστημονική θεωρία της ανθρώπινης νοητικής ανάπτυξης σε όλη τη ζωή. Για παράδειγμα, ένα πρόγραμμα προπόνησης του εγκεφάλου για ηλικιωμένους θα πρέπει να υπολογίζει τη θεωρία της ταχύτητας επεξεργασίας, η οποία θεσπίζει μία γενική αντίληψη και μια μείωση στην ταχύτητα επεξεργασίας με την ηλικία, και τη θεωρία του εκτελεστικού ελέγχου, η οποία θεσπίζει μία μείωση στην ευχέρεια των δεξιοτήτων όπως η προσοχή, η αναστολή, η πολυδιεργασία και η εργασιακή μνήμη.

Μια δεύτερη προϋπόθεση που έχει θεσπιστεί από τους ερευνητές είναι ότι ένα νοητικό πρόγραμμα προπόνησης θα πρέπει να παρουσιάζει πάντα μια εξατομικευμένη προσέγγιση στη μάθηση, έτσι ώστε να λαμβάνει υπόψη την ικανότητα του κάθε πρόσωπου για την προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος. Μελέτες με βάση το σύστημα προπόνησης δείχνουν ότι όταν λειτουργεί στην προπόνηση προσαρμοστικός μηχανισμός ανάδρασης, η νοητική λειτουργία μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά. Η έρευνα δείχνει ότι για να βελτιώσει την απόδοση και τη μεγιστοποίηση της μάθησης μέσω της προπόνησης, η ανάδραση πρέπει να είναι κατάλληλη για το μαθητή, καθώς και εύκολα εφαρμόσιμη στην πράξη.

Ο κύριος στόχος της νοητικής προπόνησης είναι να επιτρέψει μια μεγαλύτερη ευκολία στην εκτέλεση πραγματικών εργασιών, όπως η οδήγηση, η διαχείριση των προσωπικών οικονομικών, η λήψη φαρμακευτικής αγωγής ή η διατήρηση της ικανότητας για τις κοινωνικές συναναστροφές. Επειδή ένας μεγάλος αριθμός των νοητικών διεργασιών λειτουργούν μαζί, όταν οι εργασίες εκτελούνται καθημερινά, οι ερευνητές πρότειναν μια τρίτη προϋπόθεση, δηλαδή το σχεδιασμό μιας νοητικής προπόνησης πολυεπίπεδης για την ενίσχυση των δραστηριοτήτων αυτών που ενσωματώνουν διάφορες νοητικές διαδικασίες (για παράδειγμα, η μνήμη ή η ταχύτητα επεξεργασίας).

Όταν εφαρμόστηκαν αυτά τα τρία αυστηρά κριτήρια για τη δημιουργία του προγράμματος εγκεφαλικής προπόνησης, ένα μεγάλο φάσμα ανθρώπων ωφελήθηκε σε μεγάλο βαθμό. Αυτό το πρόγραμμα προπόνησης του εγκεφάλου βελτίωσε τη νοητική ικανότητα σε υγιείς ηλικιωμένους. Βελτιώθηκε η μνήμη, η προσοχή και η ταχύτητα επεξεργασίας σε άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Βελτιώθηκε η κατανόηση και η ταχύτητα ανάγνωσης σε άτομα με δυσκολίες στην ανάγνωση (δυσλεξία) και βελτιώθηκε το βάδισμα και η κίνηση σε άτομα με ασταθή βηματισμό.

Η επιστήμη της εκπαίδευσης του εγκεφάλου είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι ανακάλυψης που μας οδηγεί σε έντονη συζήτηση. Χάρη στην ολοένα και πιο εξελιγμένη τεχνολογία και τη βελτίωση της διεπιστημονικής γνώσης, μπορούμε να διερευνήσουμε ποιες είναι οι καλύτερες προϋποθέσεις και συνθήκες για τη διατήρηση της νοητικής μας υγείας. Με αυτόν τον τρόπο παρατηρούμε την προπόνηση που σχετίζεται με τη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε κυτταρικό και μακρο-κυτταρικό επίπεδο. Μελετάμε την νευρογένεση (δημιουργία νέων εγκεφαλικών κυττάρων) μέσω της νοητικής προπόνησης. Ανακαλύπτουμε πώς παράγονται νευρικοί μηχανισμοί αντιστάθμισης μετά το σχηματισμό του εγκεφάλου (οι περιοχές του εγκεφάλου που δεν έχουν υποστεί ζημιά μαθαίνουν να εκτελούν τις λειτουργίες που υποστηρίζονταν από τις περιοχές του εγκεφάλου με κάποια ανεπάρκεια), και αυτή η γνώση αυξάνεται. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η νοητική προπόνησης αυξάνει την ικανότητα του νοητικού αποθέματος και μαζί με τη γνώση και η συσσωρευμένη εμπειρία ενός ενεργού εγκεφάλου είναι ένας ισχυρός προστατευτικός παράγοντας κατά της νοητικής εξασθένησης. Στο μέλλον θα επεκτείνουμε αυτή τη γνώση και θα είμαστε σε θέση να μπούμε σε περιοχές του εγκεφάλου και σε όλο και πιο συγκεκριμένες νευρολογικές ασθένειες.

Ωστόσο, στη μελλοντική έρευνα για την προπόνηση του εγκεφάλου θα προστετούν κι άλλα σημαντικά ζητήματα για την ανθρωπότητα. Για παράδειγμα,θα διερευνήσουμε κατά πόσο ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να προπονηθεί εκτός από την προστασία και την προώθηση της νοητικής λειτουργίας, για τη συναισθηματική και κοινωνική αντοχή. Ομοίως, πρέπει να αναρωτηθούμε κατά πόσον ο εγκέφαλος μπορεί να προπονηθεί ώστε να διακρίνει ανάμεσα στο καλό και το κακό, την ειρήνη και τη βία, τη δικαιοσύνη και την αδικία. Ή αν ο εγκέφαλος μπορεί να εκπαιδευτεί για να του αρέσει κάτι ή όχι να συμφωνεί ή να διαφωνεί. Οι συζητήσεις στην εκπαίδευση, τη φιλοσοφία και την ηθική ανθούν όπως και η μελέτη του εγκεφάλου εισέρχεται στο σχολικό σύστημα και ο στόχος δεν είναι πλέον απλά μια βέλτιστη νοητική και πνευματική υγεία, αλλά και η αφομοίωση των ηθικών και κοινωνικών αξιών.