CogniFit - Çocuklarda Diskalkuli

Diskalkuli nedir? Diskalkuli Tanımı

Diskalkuli tanımı nedir? Biyolojik temelli, matematik ve aritmetik ile ilgili öğrenmeyi derinden etkileyen spesifik bir gelişimsel bozukluktur. Çoğu zaman “matematik disleksi” olarak tanımlanır. Bu durum çocuğun zeka seviyesinden ve kullanılan öğretim yöntemlerinden bağımsızdır. Zorluk, sayısal sembolleri ve toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi aritmetik işlemleri yorumlama kabiliyetine odaklanır. Diskalkuli'dan muzdarip bir çocuk sayıları ve işaretleri karıştırır ve zihinsel matematik yapamaz veya soyut fikirlerle çalışamaz. Bu çocuklar görevlerini ve ev ödevlerini yapmakta zorlanıyorlar.

Diskalkuli tanımı, sayısal dili işleyen, sayısal bilgilere ulaşmayı ve işlemeyi zorlaştıran sinir bağlantılarının işlevsizliğidir.

Okul popülasyonunda dyscalculia bozukluğu prevalansı, erkekler ve kızlar arasında benzer bir dağılım göstererek,% 3 ila% 6 arasındadır.

Diskalkuli beyni nasıl etkiler?

Diskalkuli kendini beynin intraparyetal sulkus bölümünde bir nöral fonksiyon bozukluğu olarak gösterir. BU fonksiyon bozukluğu bir dizi bilişsel bozulmaya yol açar ve genellikle şu becerilerde eksikliklerle kendini belli eder:

• Odaklanma (konsantrasyon):  bilişsel bozulma paterni ile ilgili disleksi bağlantılı beceri. Sinir ağlarının bu bağlantılarındaki yapısal eksiklik, zihnin keskinliğini etkileyen ve çocuğun matematik öğrenmesini zorlaştıran engelleme ile de ilgilidir. 
• Bölünmüş dikkat: Bu beceri, çoklu görevlere izin verdiği için önemlidir. Matematik yetersizliği olan çocuklar bir uyarana tepki verirken problem yaşarlar çünkü odaklanamazlar, ilgisiz uyaranlarla dikkatleri dağılır ve kolayca yorulurlar. 
• Çalışan bellek:Bu bilişsel beceri, geçici depolamayı ve karmaşık görevleri tamamlamak için bilgiyi manipüle etme yeteneğini ifade eder. Bunun bir sonucu olarak bazı zorluklar, yönergeleri takip etmede zorluk, talimatları ve görevleri unutma, düşük motivasyon, eksik anılar, dikkatin kolayca dağılması, sayıları hatırlayamama ve gecikmiş zihinsel aritmetik olabilir.
• Kısa süreli hafıza: Kısa bir süre içinde az miktarda bilgiyi tutma kapasitesi. Bu zihinsel eksiklik, matematik ödevlerini yerine getirememeyi açıklıyor. Problemler, matematik problemlerini hesapladıklarında veya denemeye çalıştıklarında kendilerini gösterirler. Bu aynı zamanda sayıları veya çarpım tablosunu hatırlayamama ile de ilgilidir. 
• Adlandırma: Bir kelimeyi veya sayıyı hatırlama ve daha sonra kullanma yeteneğini ifade eder. Diskalkulili çocuklar genellikle sayıları hatırlamakta güçlük çekerler çünkü beyinleri bilgiyi işlemede ve kavramları adlandırmada ek zorluklar gösterebilir.
• Planlama: Bu bilişsel becerideki düşük seviyeler, planlamada ve sayıları ve alıştırmaları anlamlandırmada zorluklar anlamına gelir. Bu olayları veya sonuçları tahmin edememe, öğrencinin alıştırmayı doğru bir şekilde tamamlamasını engeller.
• İşleme hızı: Bu, beynimizin bilgiyi (bir sayı, bir matematiksel denklem, bir problem…) alması, anlaması ve ona yanıt vermesi için geçen zamana tekabül eder. Öğrenme güçlüğü olmayan çocuklar bu süreci hızlı ve otomatik olarak tamamlarken, diskalkulisi olan çocuklar bilgiyi işlemek için daha fazla zamana ve enerjiye ihtiyaç duyarlar.

Diskalkuli tedavisi

Diskalkuliyi tedavi etmenin en etkili yolu, tıpkı disleksi gibi, erken teşhistir. Problem ne kadar erken teşhis edilirse, bu durumdaki çocuklar yeni bir öğrenme sürecine adapte olmak için gerekli araçları o kadar erken öğrenirler ve öğrenme sürecindeki gecikmeler, özgüven sorunları ve diğer ciddi problemlerden sakınmaları o kadar mümkün olur.

Diskalkuli sebepleri

Diskalkulinin sebebi nedir? Nörogörüntülemeyle yürütülen birçok araştırma mevcut. Bu teknik sayesinde beyin aktivitesi ve merkezi sinir sistemi canlı olarak izlenebiliyor. Edinilen resimler sayesinde diskalkuliyle ilişkili nöral bağlardaki esksiklik özellikle beynin sayıları işlemeyle ilgili modülünde yer aldığını görebilirsiniz, ve bu modül beynin yanlobunda yer alır. Bunun yanısıra, prefrontal korteks, singulat korteks, önlobun arka kısmı ve çok sayıda korteksaltı bölge de matematik veya aritmetik becerilerinin sağlıklı bir biçimde işlemesinde rol oynar.

Diskalkuli bozukluğu konjenital bir durumdan kaynaklanır, yani genetik bir bileşeni vardır. Normalde çocuğun ebeveynlerinden biri de matematik öğrenmede zorluk çekiyordu.

Bazı diskalkuli sebepleri şu durumlara karşılık gelir to:

• Sayısal sembollerd bilişsel eksiklik

  : sayıların zihinde doğru biçimde sunulmasını engelleyen nöral bir bozukluktur. Sayısal kodların çözülmesini zorlaştırır ve ödevler ya da matematik problemlerinin anlamlarını kavramayı etkiler.

• Beyinde bilgi depolama becerisini engelleyen bilişsel bozukluk

  : Diskalkuli sahibi çocuklar, sayısal bilgilere kolayca erişmelerini engelleyen belli bir nöral bağlantıda işlev bozukluğu sergilerler. Onlardaki nöral bağlantı ağları diskalkuli olmayanlar kişilerin kullanmayacağı alternatif yolları kullanırlar.

Disleksi ile bağlantılı daha başka olası sebepler de mevcuttur. Nörobiyolojik beyin hastalıkları, nörolojik olgunlaşma yetmezlikleri, psikomotor bozukluklar, ve hatta henüz rahimdeyken annenin alkol ve uyuşturucu kullanması ya da olası sebeplerden kaynaklı erken doğum gibi çevreyle bağlantılı bellek sorunları.

Diskalkulinin özellikleri ve belirtileri

Diskalkuli bozukluğunun matematikle ilgili geniş bir zorluk ağı vardır ve özellikleri ve semptomları her çocuğun yaşına göre değişir. Bu semptomlar birleştirilebilir ve kendilerini çocuktan çocuğa farklı gösterebilir. Çoğu zaman, diskalkulisi olan kişiler, bu ek zorluklarla başa çıkmak için parlak yollar geliştirirler, bu da bozukluğun kapsamını azaltabilir, ancak teşhis edilmesini daha da zorlaştırabilir.

Çocuk matematiksel öğrenme becerileri geliştirmeye başladığı okul öncesi yıllarda farkdedilir olmaya başlar,, ve çocukluk, gençlik ve hatta yetişkinlikte devem eder.

Çocuklar büyümeye devam ettikçe zorlukları daha belirgin hale gelir, bu nedenle erken yardım istemek önemlidir. Diskalkuli bozukluğunda en önemli şey erken teşhisdir ve bu nedenle öğretmenlerin yanı sıra öğretmenlerin de zorlukları ve semptomları olabildiğince erken tespit etmek için uyanık olması gerekir.

Çocukların okula adapte olmalarına yardımcı olmak için gerekli tedavi araçları ne kadar erken sunulursa, zihinsel kaynakları ve öğrenme stratejilerini iyileştirme şansımız o kadar artar

Okul önceki çağdaki çocuklarda diskalkuli semptomları:

• Sayı saymayı

  öğrenme güçlükleri.

• Sayıları kavramayla ilgili

  problemler

  .

• Sınıflandırma ve ölçme becerisi yoksunluğu:

  Bir sayıyı gerçek hayattan bir durumla ilişkilendirmek zordur, mesela "2" sayısı ile 2 şekerleme, 2 kitap, 2 tabak, vs. sahibi olmak arasında bağlantı kurmak zordur.

• Sayılarla alakalı sembolleri tanıma problemleri

  , örneğin, “4” sembolünü "dört" kavramıyla ilişkilendirmek.

• Sayıları yazarken ya da kopya ederken

  yazım hataları.

• Hatalı semboller:

  örneğin, 9 ile 6, ya da 3 ile 8'i karıştırmak.

• Sayıları yazarken ters çevirmek:

  Sayıları başaşağı yazmak.

• Seslendirme hataları:

  Söylenişleri birbirine benzeyen sayıları karıştırmak, “dokuz” ve “otuz” gibi.

• Sayıları sayarken ya da sıralarken hata yapmak:

  Bir sayıyı iki ya da üç kere tekrarlamak.
• Diskalkulisi olan bir çocuğa

  5'e kadar saymasını ve durmasını söylediğimizde

  , çoğu kez kaça kadar saydıklarını farketmez ve saymaya devam eder.

• Unutma:

  Bu oldukça yaygındır. Çocuk çoğu zaman bir dizideki bir ya da daha fazla sayıyı unutur.

• Sıralamayla ilgili belirtiler:

  Diskalkulinin diğer bir özelliği de; çocuğa 4'ten başlayarak saymasını söylediğimizde bunu yapamak yerine, 4'e kadar olan sayıları söylerek ya da yazarak tamamlama ihtiyacı duyar.

• Nesneleri şekil ve boyutlarına göre

  sınıflandırma konusunda sıkıntı yaşarlar.

İlkokul çağındaki çocuklar diskalkuli belirtileri:

• Matematik işaretlerini tanıma problemleri:

  + işaretini - ile karıştırırlar ve, bu ve diğer sembolleri doğru şekilde kullanamazlar.
• Temel matematik yapılarını

  öğrenemez ya da hatırlayamazlar,

  örneğin 1+2=3 gibi.
• "Daha çok" ya da "daha az"

  gibi sözcüleri tanıyamazlar.

• Saymak için

  çoğunlukla parmaklarını kullanırlar.

  .
• Basit problemlerin prosedürleri ya da kurallarını

  öğrenmekte ya da hatırlamakta zorluk çekerler.

  . They tend to skip steps and/or they do not understand the exercise well.
• Problemleri çözmeye

  yanlış sıradan başlarlar.

  . Örneğin, toplama ya da çıkarma işlemi yaparken sol yerine sağ taraftan başlarlar.

• İşlemleri düzenlemek konusunda sorun yaşarlar:

  Mesela, eğer yatay bir toplama işlemi varsa bunu dikey hale getirmeyi başaramazlar. Bunun diğer bir örneğini de çarpma işlemi yaparken görebiliriz; diskalkulisi olan çocuklar rakamları doğru sütunlara yerleştirmekte güçlük çekerler, ya da bölme işlemi yaparken bölümü yazarler ve ilk sayıyı sağa sonrakini sola yazarak cevabı ters çeviriler.

• Diğer bir yaygı özelliği ise toplama ya da çıkarma yaparken taşıma konusunda sorun yaşamaktır.

  Bunun sebebi, diskalkulisi olan öğrenciler sayısal sıralamayı ya da ondalık sayıları iyi anlayamazlar.

• Akıl yürütme problemleri:

  En çok rastlanılan hata çıkarma işlemi yaparken cevabın ilk sayıdan daha büyük olmasıdır.

• Zihinden temel matematik işlemleri yaparken yaşanan zorluklar. .

• They do not understand spoken or dictated problems.

  Problemin ana fikrini anlamazlar. Kafalarında tüm bilgiyi görselleyemez ve zihinlerinde görseller oluşturma konusunda sınıtı yaşarlar.

• Matematik problemlerinde akıl yürütme süreciyle ilgili semptomlar:

  Problemi zihinde canlandırma eksikliği kavramları ilişkilendirmelerini engeller ve daha önemli ya da daha az önemli bilgiyi birbirinden ayırmayı başaramazlar. Özellikle problem birden fazla aşamalı olduğunda sorun yaşarlar.

• Saatin kaç olduğunu söylemek gibi

  daha genel sorunlar yaşarlar ve yön bulma becerileri zayıf olduğundan sık sık kaybolurlar.

Lise çağında diskalkuli semptoları:

• Günlük yaşamlarına

  matematiksel fikirleri uygulamakta zorluk çekerler.

  Örneğin, toplamdan ne kadar harcayacakları,para üstü, bütçe oluşturma, vs.
• Değişkenleri

  ölçme problemleri

  , örneğin, 500 gr pirinç, 250 ml süt ya da 1/3 kg unun neye denk gelidiği gibi.

• Zayıf yön bulma becerisi ya da yönlendirilememe

  , yönlendirmeleri takip etmekte zorluk yaşarlar ve sık sık kaybolurlar.

• Temel matematik denklemlerini nasıl çözeceklerinden emin olamaz

  ve sayılarla ilgili konularda çok az yaratıcılardır. Aynı problemi çözmenin farklı formül ya da yollarını anlayamazlar.
• Grafikleri, sayısal temsilleri

  ya da haritaları anlamakta

  , güçlük çekerler.

• Genellikle iyi sürücüler değillerdir

  çünkü hız ya da mesafeyi iyi hesaplayamazlar.

Matematiksel denklemleri yapmakta güçlük çeken tüm çocukların diskalculia bozukluğu olmadığını ve belirtilerin sıklığını belirlemek için gerekli olduğunu belirtmek de önemlidir. Ayrıca, diskalculia her zaman matematiksel denklemlerle ilgili değildir, çocuklar günlük aktiviteler veya ortak oyunlarla da sorun yaşayabilir.

Diskalkuli türleri

Diskalkulide kendini gösteren belirtiler her ne kadar farklı disleksi türleriye ortak olsalar da, diskalkuli genellikle 5 temel türde ortaya çıkar.

• Sözel diskalkuli:

  Bu tür diskalkulide sözel olarak sunulan matematik kavramlarını adlandırma ve kavrama konusunda sıkıntı yaşanır. Çocuklar sayılar okuyabilir ya da yazabilirler ancak sözlü olarak söylendiklerinde bunları tanıyamazlar.

• Praktognostik diskalkuli

  : Bu tip diskalkulinin özelliği soyut matematik kavramları gerçek kavramlara dönüştürme zorluğudur. Bu çocuklar matematik kavramlarını anlar ancak matematiksel denklemleri sıralama, karşılaştırma ve üzerinde işlem yapma konusunda sıkıntı yaşarlar.

• Anlamsal diskalkuli

  : Matematik sembolleri ve rakamların yanısıra matematiksel ifade veya denklemleri okuma ve anlama sıkıntısı. Anlamsal diskalkuli sahibi çocuk, kavramlar sözlü olarak söylendiğinde anlar fakat yazma ve kavrama konusunda sıkıntı yaşar.

• Grafiksel diskalkuli

  : Matematik sembollerini yazma zorluğudur. Bu tip diskalkuliye sahip çocuklar matematiksel kavramları anlar fakat matematik sembollerini okuyamaz, yazamaz ya da kullanamazlar.

• Fikirsel diskalkuli

  : Bir sonuca ulaşmak için sayıları kullanmadan zihinden işlem yapma ve matematik veya aritmetikle ilgili kavram ya da fikirleri anlama güçlüğü. Bu çocular ayrıca matematiksel kavramları öğrendikten sonra hatırlamakta zorluk yaşarlar.

• İşlemsel diskalkuli

  : Bu tip diskalkuli kendini aritmetik işlemler ya da matematik hesaplarını hem yazılı hem de sözlü olarak tamamlama zorluğu olarak gösterir. İşlemsel diskalkuli sahibi bir kimse sayıları ve onlar arasındaki ilişkileri anlayabilir ancak işlem sürecinde sayılar ve matematik sembollerini idare etme konusunda zorluk yaşar.

Diskalkuliyi aileyle birlikte yenmek için oyunlar

Diskalkuliyi teşhis etmek kolay değildir ve çoğu okulda bu bozukluğu sınıfta tespit etmek ve çocukların ihtiyaç duydukları araçları almalarına yardımcı olmak için herhangi bir erken teşhis sistemi yoktur. Bu nedenle, uyanık olmak ve erken belirtileri belirlemek genellikle ebeveynlere ve ailelere kalmıştır.

Teşhis yapıldıktan sonra çocuğunuzu motive etmeniz ve onlara sabır, pratik ve çabayla başarılı olabileceklerini götermeniz çok önemli. Sık sık başka becerileri olduğunu ve diskalkulinin işlerini olumsuz etkilemek zorunda olmadığı hatırlatılmalı. Bu yüzden evde onlarla birlikte çalışmanız da önemlidir. Bu, matematik ödevini görselleştirmeye ve egzersizi anlayabilmeleri ve yapabilmeleri için ihtiyaçları olan gerekli süreyi sağlayacaktır. Burada sağlayacağımız bazı eğlenceli oyunlar ve aktiviteler sayesinde diskalkuli ile mücadele ederken tüm aile birlikte oyun oynayabileceksiniz:

• Birlikte pişirin

  : İkiniz de hazırlayacağınız bir tarife bakıyorsunuz ve pişirmeniz gereken malzemeleri bir araya getirmekten sorumlu olmalarını istiyorsunuz. Örneğin 1/5 kg mercimek, 3 havuç, 2 soğan, 6 parça ete ihtiyacımız var… Sebzeleri 5 parçaya bölmeliyiz...

• Saatle oyna

  : Çocuğa, size ne zaman belli bir zaman olduğunu söylemekten sorumlu olduklarını söyleyin, ne kadar iyi yaptıklarını, ne kadar sorumlu ve ne kadar “yaşlı” olduklarını kutlayın. 

• Süpermarkete git

  : Alışverişe çıkmanıza yardım etmelerini sağlayın, satın almanız gereken kaç şeyden onlar gibi oyunlar oynayabilir, listede ne ve kaç tane olduğunu belirleyebilir ve kendilerinin almalarını sağlayabilirsiniz. 

• Onlara fiyatlar hakkında sorular sorun

  : Tasarruf etmek istiyorsak, 1.00 $ 'a mal olanlardan veya 1.30 $' a mal olanlardan kaç tane yoğurt almalıyız? İkinizin birlikte yaptığı büyük "çalmayı" kutlayın. 

• Oyna yığını tahmin et

  : Kayalardan, bezelyelerden küçük dağlar yapın veya değiştirin ve hangi yığının daha fazla veya daha az olduğunu tahmin etmeniz gerekir. Ayrıca yığında kaç tane kaya olduğunu tahmin etmeye çalışabilirsiniz. Onları bir arada sayarsınız ve kim yaklaşırsa kazanır. 

• Bir şey sayarak oyna

  : Örneğin, gördüğünüz tüm kırmızı arabaları sayın, beyaz ayakkabılarla gördüğünüz insanların sayısını sayın, kaç merdiven çıktığınızı sayın...

• Numaraları bul

  : Dolaşırken "sayı bulma" oynayabilir, "7" sayısını bulmalarını önerebilir ve ikiniz de sokaktaki numarayı, plakaları vb. Ararsınız. 

• Telefon numaralarını hatırla oyna

  : Örneğin, büyükannenizi aramanız, onlara ilk üç numarayı hatırlayıp hatırlamadıklarını sormanız ve gerisini hatırlamanız gerekir. Bir araya gelin ve iyi yaptılarsa kutlayın. 

• İşleri dağıtmalarına yardım etsinler.

  : Dört kişiyiz, bir dilim pastayı nasıl dört eşit parçaya bölebiliriz? 

• Masa kurma oyna

  : Tabakları, çatal bıçak takımlarını, kupaları, peçeteleri ve ekmeği dağıtın. Her birinin bir sete gitmesinin önemli olduğunu anladıklarından emin olun. 

• RolePlay

  : Çocuğun bir mağaza memuru olduğunu hayal edin, evde sahip olduğunuz tüm ürünler arasından “mağazalarında” satmak istediklerini seçmeleri gerekir. Her öğeye bir fiyat ve etiket vermeleri gerekir. Daha sonra müşteri olarak girersiniz. Bu oyunla miktar, toplama, çıkarma ve hatta parayı nasıl yöneteceğiniz konusunda pratik yapacaksınız. Ailece zaman geçirmenin ve birlikte öğrenmenin eğlenceli bir yolu.

Diskalkuli bozukluğu, hem genetik olan hem de matematik okumayı ve öğrenmeyi zorlaştıran ortak bilişsel eksiklikler sergileyen disleksi ile bağlantılıdır.

Referanslar

• Von Aster, M. G., & Shalev, R. S. (2007). Number development and developmental dyscalculia. Developmental Medicine & Child Neurology, 49(11), 868-873.
• Myers, T., Carey, E., & Szűcs, D. (2017). Cognitive and Neural Correlates of Mathematical Giftedness in Adults and Children: A Review. Frontiers in Psychology, 8, 1-17.
• Kaufmann, L., & Aster, M. von. (2012). The Diagnosis and Management of Dyscalculia. Deutsches Aerzteblatt Online, 767-778.
• Wang, L.-C., Tasi, H.-J., & Yang, H.-M. (2012). Cognitive inhibition in students with and without dyslexia and dyscalculia. Research in Developmental Disabilities, 33(5), 1453-1461.
• Ashkenazi, S., Rubinsten, O., & Henik, A. (2009). Attention, automaticity, and developmental dyscalculia. Neuropsychology, 23(4), 535-540.
• Zhang, H., & Wu, H. (2011). Inhibitory ability of children with developmental dyscalculia. Journal of Huazhong University of Science and Technology [Medical Sciences], 31(1), 131-136.
• Ardila, A., & Rosselli, M. (2019). Cognitive Rehabilitation of Acquired Calculation Disturbances. Behavioural Neurology, 2019, 1-6.
• Peters, L., Bulthé, J., Daniels, N., Op de Beeck, H., & De Smedt, B. (2018). Dyscalculia and dyslexia: Different behavioral, yet similar brain activity profiles during arithmetic. NeuroImage: Clinical, 18, 663-674.
• Cheng, D., Xiao, Q., Chen, Q., Cui, J., & Zhou, X. (2018). Dyslexia and dyscalculia are characterized by common visual perception deficits. Developmental Neuropsychology, 43(6), 497-507.